Variant én aanvulling op column 57
DE PAUS - RELATIE GELOOF EN WETENSCHAP - FILOSOFIE
Dat zal dan een kort gesprek zijn
Van de diverse fascinaties die ik heb, is geloof er een van.
Kerst is altijd een goede tijd om daar weer eens meer bij stil te staan dan
normaal. Met dank ook aan onze paus Benedictus XVI die veel aandacht op zich
vestigde door in een opvallende kersttoespraak vernietigend uit te halen naar
onze homoseksuele medemens.
Alhoewel opvallend; eigenlijk was er niets nieuws onder de zon. Zijn toespraak deed me denken aan een christelijke man uit mijn filosofiegroep die onlangs enthousiast liet weten uitgenodigd te zijn om tijdens een symposium een gesprek te voeren over de relatie tussen geloof en wetenschap. “Dat zal dan een kort gesprek zijn,” was mijn reactie.
Alhoewel opvallend; eigenlijk was er niets nieuws onder de zon. Zijn toespraak deed me denken aan een christelijke man uit mijn filosofiegroep die onlangs enthousiast liet weten uitgenodigd te zijn om tijdens een symposium een gesprek te voeren over de relatie tussen geloof en wetenschap. “Dat zal dan een kort gesprek zijn,” was mijn reactie.
Die twee gaan niet samen
Een relatie tussen geloof en wetenschap klinkt allemaal natuurlijk heel leuk en aardig, maar die twee gaan niet samen. Punt. Wie zichzelf wijsmaakt van wel, leeft in een illusie. Die wil om de een of andere - veelal religieuze - reden graag geloven dat er tussen die twee een (sterke) relatie zit. Maar feit is dat wetenschap draait om weten en geloof om geloven. Ik zal
niet beweren dat ze lijnrecht tegenover elkaar staan, maar ze zijn wel totaal, echt totaal verschillend.
Als je iets weet, geloof je het niet en als je iets gelooft, weet je het niet. Iets duidelijker uitgelegd: a. als je iets weet, hoef je het niet (meer) te geloven, want dat stadium ben je dan voorbij: je weet het (nu). En b. als je iets gelooft, weet je het niet (zeker) want als je het wel (zeker) zou weten… zie a.
Wel is het zo dat onderdelen van het geloof gebaseerd kunnen zijn op weten(schap) en feiten. Andersom ligt dat veel gecompliceerder. Sommige onderdelen van de wetenschap zijn weliswaar gebaseerd op aannames (axioma’s) en theorieën. Maar deze zijn voortgekomen uit een logica die wetenschappelijk goed onderbouwd moet zijn.
Ook een gelovige kan vanuit een bepaalde logica tot de kern van zijn geloof zijn gekomen, maar deze dient niet wetenschappelijk te hoeven zijn onderbouwd. Sterker nog: als dat wel wetenschappelijk zou zijn onderbouwd, komen we weer uit op weten in plaats van op geloven en is het geen geloof meer…
Als je iets weet, geloof je het niet en als je iets gelooft, weet je het niet. Iets duidelijker uitgelegd: a. als je iets weet, hoef je het niet (meer) te geloven, want dat stadium ben je dan voorbij: je weet het (nu). En b. als je iets gelooft, weet je het niet (zeker) want als je het wel (zeker) zou weten… zie a.
Wel is het zo dat onderdelen van het geloof gebaseerd kunnen zijn op weten(schap) en feiten. Andersom ligt dat veel gecompliceerder. Sommige onderdelen van de wetenschap zijn weliswaar gebaseerd op aannames (axioma’s) en theorieën. Maar deze zijn voortgekomen uit een logica die wetenschappelijk goed onderbouwd moet zijn.
Ook een gelovige kan vanuit een bepaalde logica tot de kern van zijn geloof zijn gekomen, maar deze dient niet wetenschappelijk te hoeven zijn onderbouwd. Sterker nog: als dat wel wetenschappelijk zou zijn onderbouwd, komen we weer uit op weten in plaats van op geloven en is het geen geloof meer…
Charles Darwin
Als mensen vanuit de geloofs- en de wetenschapshoek met elkaar gaan praten, vraag
ik me altijd af wat zij ermee willen bereiken.
In mijn ogen heeft de wetenschap hierbij weinig te winnen (behalve inspiratie opdoen voor nieuw onderzoek) en het geloof alleen maar veel te verliezen. De kans dat de wetenschap met feiten komt die het geloof ondermijnen is tenslotte vele malen groter dan dat ze met bewijzen komt die het geloof onderbouwen. Charles Darwin sloeg met zijn evolutietheorie het christelijk geloof weliswaar niet definitief knock-out, maar het dwong de gelovigen wel om de bijbel anders te gaan bekijken en interpreteren: minder letterlijk en meer metaforisch en symbolisch.
In mijn ogen heeft de wetenschap hierbij weinig te winnen (behalve inspiratie opdoen voor nieuw onderzoek) en het geloof alleen maar veel te verliezen. De kans dat de wetenschap met feiten komt die het geloof ondermijnen is tenslotte vele malen groter dan dat ze met bewijzen komt die het geloof onderbouwen. Charles Darwin sloeg met zijn evolutietheorie het christelijk geloof weliswaar niet definitief knock-out, maar het dwong de gelovigen wel om de bijbel anders te gaan bekijken en interpreteren: minder letterlijk en meer metaforisch en symbolisch.
Een illusie
Toch begrijp ik de behoefte van gelovigen wel om hun geloof met
wetenschappelijke bewijzen te ondersteunen. Het kan je sterken in je geloof.
Maar het willen bewijzen van geloof is zoals het klinkt: een illusie.
De bijbel onder een wetenschappelijke loep leggen, leidt alleen maar tot teleurstellingen. Dat moeten gelovigen ook niet willen. Het mooie aan geloof is ook dat het geloof is. Dat een ieder zijn eigen interpretatie en betekenis eraan kan geven zonder zich daarbij geremd te voelen door welk wetenschappelijke feit dan ook.
De bijbel onder een wetenschappelijke loep leggen, leidt alleen maar tot teleurstellingen. Dat moeten gelovigen ook niet willen. Het mooie aan geloof is ook dat het geloof is. Dat een ieder zijn eigen interpretatie en betekenis eraan kan geven zonder zich daarbij geremd te voelen door welk wetenschappelijke feit dan ook.
De oorsprong van homoseksualiteit
Ondanks mijn scepsis over de relatie tussen geloof en wetenschap doet de
kersttoespraak van de paus mij beseffen dat een beetje wetenschappelijke kennis
op zijn tijd niet slecht is voor de gelovige mens. Wetenschap gebruiken om je
geloof te willen “bewijzen” is één ding; maar wetenschap in het geheel niet willen
gebruiken, is weer het andere uiterste.
In de wetenschap wordt steeds meer onderzoek verricht naar de oorsprong van homoseksualiteit. Ondanks dat het nog te vroeg is voor een definitief oordeel, kan in elk geval wel worden vastgesteld dat homoseksualiteit ook in het dierenrijk voorkomt en dus niet exclusief aan de mens is voorbehouden.
Verder kunnen zelfs onderzoekers met vergelijkbare standpunten als de paus er niet omheen dat biologische factoren op zijn minst óók een rol spelen bij de totstandkoming van homoseksualiteit.
De katholieke kerk zou er daarom goed aan doen om de wetenschap wat beter te volgen alvorens keiharde ongenuanceerde standpunten te prediken. Een les uit haar eigen verleden zou daarbij geen kwaad kunnen. Was het tenslotte niet Benedictus’ voorganger paus Johannes Paulus II die zich, (eindelijk) ingehaald door wetenschappelijke feiten, genoodzaakt voelde om zowel Galileo Galilei (in 1992) als Charles Darwin (in 1996) officieel te rehabiliteren?
Paus Benedictus XVI zal zich niet opgejaagd voelen. Galileo, de man die het waagde om tegen de kerk te zeggen dat de aarde om de zon draaide en niet andersom, stierf in 1642. Darwin bijna tweeënhalve eeuw later, in 1882. Heb uw naaste lief!
Tonko
In de wetenschap wordt steeds meer onderzoek verricht naar de oorsprong van homoseksualiteit. Ondanks dat het nog te vroeg is voor een definitief oordeel, kan in elk geval wel worden vastgesteld dat homoseksualiteit ook in het dierenrijk voorkomt en dus niet exclusief aan de mens is voorbehouden.
Verder kunnen zelfs onderzoekers met vergelijkbare standpunten als de paus er niet omheen dat biologische factoren op zijn minst óók een rol spelen bij de totstandkoming van homoseksualiteit.
De katholieke kerk zou er daarom goed aan doen om de wetenschap wat beter te volgen alvorens keiharde ongenuanceerde standpunten te prediken. Een les uit haar eigen verleden zou daarbij geen kwaad kunnen. Was het tenslotte niet Benedictus’ voorganger paus Johannes Paulus II die zich, (eindelijk) ingehaald door wetenschappelijke feiten, genoodzaakt voelde om zowel Galileo Galilei (in 1992) als Charles Darwin (in 1996) officieel te rehabiliteren?
Paus Benedictus XVI zal zich niet opgejaagd voelen. Galileo, de man die het waagde om tegen de kerk te zeggen dat de aarde om de zon draaide en niet andersom, stierf in 1642. Darwin bijna tweeënhalve eeuw later, in 1882. Heb uw naaste lief!
Tonko
Wil je reageren op deze column? Ik hoor graag jouw mening!
Klik onderaan dit blog op "(Geen) opmerkingen" en plaats je reactie.
 |
Foto: Tonko
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten